Piše: dr Nenad Barišić, dečji kardiolog
Najčešći razlozi zbog kojih se planira kariološki pregled kod dece su prisustvo šuma na srcu, bol u grudima, sumnja na postojanje urođene srčane mane, aritmije, kao i pojava tegoba poput zamaranja, nepravilnog ili otežnog disanja, gubitka svesti, nenapredovanje deteta, itd.
ŠUM NA SRCU: Procenjuje se da oko 50% do 70% dece ima šum na srcu u nekom periodu detinjstva, od čega je 3% organskog porekla (urođena ili stečena bolest srca), a ostalih 97% su šumovi na zdravom srcu. Tipična karakteristika bezazlenog šuma je da je to uvek šum nižeg intenziteta koji može varirati u zavisnosti od položaja tela. To je šum koji ne propagira i nije praćen drugim tegobama (nepravilno disanje, zamaranje pri podoju, preznojavanje poglavine, produženi podoji – duže od 20-30 minuta, letargija ili razdražljivost, slabo napredovanje u telesnoj masi, slabije mokrenje). Šumovi koji nemaju ove karakteristike, često su znak oboljenja srca. U cilju isključivanja urođenih srčanih mana ili stečenih oboljenja srca, preporuka je da se deca sa šumom na srcu upute na kardiološki i ehokardiografski pregled.
BOL U GRUDIMA: Bolesti srca kod dece su izuzetno retko praćene bolom, tako da je u manje od 5% slučajeva uzrok bola u grudima srčanog porekla. Perikarditis i miokarditis (zapaljenje srčanog mmišića i srčane maramice) su najčešći uzroci kardiogenog bola kod dece. Potom, uzrok bola u grudima, mogu biti i urođene srčane mane, a bol kod ovih oboljenja je najčešće povezan sa naporom. Ponekad se prekordijalni bol može javiti kod dece sa dugotrajnim tahikardijama. U kliničkom pristupu deci sa bolom u grudima je najvažnije prepoznati pacijente koji traže neodložno kardiološko ispitivanje i lečenje, što je i glvni razlog upućivanja deteta na kardiološki pregled. Bol u grudima koji zahteva dalje ispitivanje, tipično je bol izrazito jakog intenziteta, praćen lošim opštim stanjem, povišenom telesnom temperaturom, problemima sa disanjem i često povezan sa fizičkim naporom.
UROĐENE SRČANE MANE: Urođene srčane mane su strukturne anomalije srca i/ili velikih krvnih sudova. Učestalost urođenih srčanih mana se kreće oko 0,8%. Postoji veliki broj urođenih mana srca, a veoma su česte i kombinacije različitih lezija. Često su udružene sa anomalijama drugih organskih sistema ili su sastavna komponenta nekih genetskih sindroma. Urođene srčane mane se javljaju najčešće familijarno, po različitim šablonima nasleđivanja, pa se smatra da je uzrok urođenih srčanih mana poremećaj genetskog materijala, mada se ne mogu isključiti ni drugi uzroci – infekcije ili uticaj toksičnih materija na razvoj ploda tokom trudnoće i sl.). Pravovremeno prepoznavanje urođenih srčanih mana je od krucijalnog značaja za pravilno planiranje terapije i uspeh hirurškog lečenja. U dijagnostici urođenih srčanih mana, najvažije mesto pripada ehokardiografiji koja je vrlo pouzdan, neinvazivan i komforan metod sagledavanja detaljne anatomije srca i velikih krvnih sudova.
ARITMIJE: Aritmije su grupa oboljenja koja odlikuje ubrzan, usporen i/ili nepravilan rad srca. Česta su pojava kod dece, ali su uglavnom bezazlene. Ipak, postoje poremećaji ritma koji mogu ugroziti život deteta, pa ih je potrebno na vreme otkriti i lečiti. Aritmije kod dece mogu biti posledica urođenih i stečenih bolesti srca, premećaja metabolizma, hormonskog disbalansa, poremećaja nivoa elektrolita, itd. Procena dece sa aritmijama podrazumeva precizan i detaljan opis simptoma (tegoba), ispitivanje srčane anatomije i funkcije, te utvrđivanje vrste poremećaja srčanog ritma. Najvažnije dijagnostičke metode za procenu aritmija su elektrokardiografija (EKG) i 24h holter EKG monitoring.