Žučna kesa praktično predstavlja rezervoar žuči. Nalazi se ispod jetre, pod desnim rebarnim lukom. Žuč se stvara u jetri i svojim kanalićima se uliva u žučnu kesu, a iz nje u dvanaestopalačno crevo, gde na različite načine učestvuje u varenju hrane.
Najčešća oboljenja žučne kese su:
1. Stvaranje kamenaca u žučnoj kesi (holelitijaza)
2. Zapaljenja žučne kese (holecistitis ) i žučnih puteva (holangitis)
3. Tumori žučne kese: benigni (najčešće polipi ) i maligni (najčešće karcinomi)
4. Presavijena žučna kesa
– ŽUČNI KAMENCI: mogu biti solitarni (krupni najčešće 1-2) i brojni tako da ispune žučnu kesu u vidu šljunka ili peska. Postoje 3 osnovne vrste kamenaca: holesterolski, pigmentni i mešoviti. Solitarni konkrementi retko daju karakterističnu simptomatologiju žučnog napada, najčešće se otkrivaju slučajno prilikom ultrazvučnog pregleda iz drugih razloga.
Najčešći uzroci oboljenja žučne kese su:
– Gojaznost
– Hormonski dizbalans (dijabetes melitus, trudnoća)
– Genetska predispozicija
– Prekomerna ishrana životinjskim mastima
– Povišene masti u krvi
– Manjak fizičke aktivnosti
Brojni žučni kamenci se klinički najčešće otkrivaju zbog karakteristične kliničke menifestacije, tzv. „žučnog napada“, koji se javlja kada kamenci izazovu zapaljenje ili opstrukciju (začepljenje) žučnog kanala. Žučni napadi najčešće nastaju posle uzete određene hrane (jaja, masno, slatko…) pola do jednog sata posle jela, odnosno ekscesa u ishrani.
Simptomi i znaci žučnog napada (žučna kolika):
– Bol ispod desnog rebarnog luka, koji se širi u desnu lopaticu i desno rame
– Mučnina, povraćanja, dehidratacija, anoreksija
– Porast temperature, groznica
– U teškim slučajevima žutica
Dijagnoza: postavlja se na osnovu kliničkog pregleda (bol u predelu žučne kese), a potvrđuje se ultrazvukom. Laboratorijskim analizama utvrdi se postojanje zapaljenja i određuje se nivo bilirubina u krvi i mokraći.
Lečenje: potpuno mirovanje, prekinuti unos hrane osim nezaslađenih čajeva, a u slučaju upornog povraćanja, infuzije sa lekovima za popuštanje bolova.
Prevencija žučnih napada: preporučuje se higijensko-dijetetski režim života i ishrane, koji podrazumeva izbegavanje jake, slatke, masne, kalorične hrane, redovne manje obroke, dovoljni unos tečnosti i fizičku aktivnost.
Definitivno rešavanje problema postiže se operacijom, kada se odstrani žučna kesa zajedno sa kamencima.
Komplikacije holelitijaze: često se mogu komplikovati zapaljenjem pankreasa (gušterače) kada je neophodno bolničko lečenje. Druge komplikacije mogu biti veoma ozbiljne i ugroziti život, a to su: znaci infekcije, zapaljenja, sve do zagnojenja žučne kese, u kojoj može doći do rupture zida i sepse. Ovakvo stanje zahteva hitno bolničko lečenje.
Polipi u žučnoj kesi
Polipi u žučnoj kesi su izraštaji na zidu, sluzokoži žučne kese i najčešće se slučajno otkrivaju. Može se videti jedan ili više njih različite veličine, najčešće se radi o benignim promenama.
Dijagoza se postavlje ultrazvukom, u zavisnosti od veličine savetuje se postupak. U slučaju malih do 5 mm savetuje se praćenje na 6 meseci do godinu dana. U slučaju uočavanja tendencije porasta preporučuje se operacija.
Karcinom žučne kese je relativno retko oboljenje, ne retko nastaje na terenu postojanja solitarnih konkremenata, te se oni po pravilu obavezno operišu. Njihova dijagnoza se postiže pregledom na CT, MRI, a potvrda je patohistološka analiza nakon operacije. Po svojoj prirodi spadaju u agresivne tumore.
Presavijena žučna kesa je najčešća anomalija sa kojom se rađa oko 30% polulacije. Obično je asimptomatska, a nekada izaziva funkcionalne smetnje, slabiji bolovi, nadutost trbuha. Retko je ova anomalija uzrok za operaciju.
Zaključak: s obzirom na to da su navedena oboljenja u početku asimptomatska, savetuje se povremeni preventivni ultrazvučni pregled radi njihovog otkrivanja praćenja i lečenja.
U Poliklinici Consilium svakodnevno se može uraditi ultrazvučni pregled. Osnovna priprema za pregled je da se radi našte, najčešće ujutru pre jela, a ukoliko se radi popodne da bude bar 4 sata bez jela, odnosno pre ručka. Uzimanje vode za piće ne ometa pregled.